ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ;

ΟΡΙΣΜΟΣ Α

Ο οικοτουρισμός αποτελεί ένα πεδίο σύνδεσης του τουρισμού με την αειφόρο ανάπτυξη, ιδιαίτερα σημαντικό για τις προστατευόμενες φυσικές περιοχές.

Η συμβολή του μέχρι σήμερα έχει αναδείξει τις αξίες της διατήρησης της φύσης και της πολιτιστικής κληρονομιάς, της διατήρησης του κοινωνικού ιστού και της ευημερίας των τοπικών κοινωνιών, την αξία της απόλαυσης της φύσης και της συμμετοχής στα τοπικά δρώμενα για τους περιηγητές και την αξία της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης, σε παγκόσμιο επίπεδο.

Οι δράσεις που έχουν μέχρι σήμερα αναπτυχθεί, έχουν συνεισφέρει θετικά στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και των προστατευόμενων περιοχών. Η ανάπτυξη του οικοτουρισμού σε κάθε χώρα, αλλά και κάθε τοπικό προορισμό, διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από τις τοπικές ιδιαιτερότητες.

Οικοτουρισμός είναι ο τουρισμός που αναπτύσσεται σε οικολογικά αξιόλογες περιοχές, δεν υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής, προωθεί την προστασία και διαχείριση του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, σύμφωνα με νομικά ή άλλου τύπου αποτελεσματικά μέτρα, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί τη συνοχή του κοινωνικού ιστού. (Εθνική Επιτροπή Οικοτουρισμού).

ΟΡΙΣΜΟΣ Β

Η δήλωση σχετικά με τον οικοτουρισμό του Συνεδρίου στο Κεμπέκ του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού.

Ο οικοτουρισμός "αγκαλιάζει" τις αρχές του βιώσιμου τουρισμού....και τις ακόλουθες αρχές, που τον διακρίνουν από την ευρύτερη έννοια του βιώσιμου τουρισμού:

1. να συμβάλει ενεργά στη διατήρηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, να περιλαμβάνει τις τοπικές και γηγενείς κοινότητες στον προγραμματισμό του, την ανάπτυξη και λειτουργία που συμβάλλουν στην ευημερία τους, να ερμηνεύει τη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά του προορισμού στον επισκέπτη,
2. να παραχωρεί καλύτερες υπηρεσίες στους ανεξάρτητους ταξιδιώτες, καθώς επίσης και στους οργανωμένους, για τις μικρές ομάδες μεγέθους.

Ο οικοτουρισμός είναι βιώσιμος τουρισμός, και ακολουθεί σαφείς διαδικασίες που:

1. εξασφαλίζουν την προγενέστερη ενημερωμένη συμμετοχή όλων των συμμετοχόντων, μέσα από ίση, ενεργή και αποτελεσματική συμμετοχή,
2. προάγουν την όλη διαδικασία για τους γηγενείς λαούς και την τοπική κοινότητα να ελέγχουν και να διατηρήσουν τα ιδιαίτερα στοιχεία συμπεριφοράς και κουλτούρας.

Σύμφωνα με τη σχετική έρευνα και μελέτη, ορίστηκαν οι παρακάτω έννοιες:

Ο όρος "Οικοτουριστικό Προϊόν" είναι σε πολλές περιπτώσεις ασαφής, τόσο από γεωγραφική όσο και από λειτουργική άποψη.

• Στόχος της δράσης αυτής είναι η καθιέρωση της Περιφέρειας ως έναν από τους κύριους προορισμούς οικοτουρισμού στην Ελλάδα και στη Νότια Ευρώπη.
• Ο οικοτουρισμός, δηλαδή ο τουρισμός που αξιοποιεί τους πολιτιστικούς πόρους και τους πόρους του φυσικού περιβάλλοντος, αποτελεί μια ταχύτατα αναπτυσσόμενη και οικονομικά αποδοτική αγορά του τομέα του τουρισμού στην Ευρώπη.

Τουρισμός υπαίθρου είναι η μορφή τουρισμού που οφείλεται στο ενδιαφέρον του κατοίκου της πόλης να γνωρίσει ή να ξανασυνδεθεί με αξίες που χαρακτηρίζουν τον συγκεκριμένο χώρο.

Αγροτουρισμός, είναι η ειδική μορφή τουρισμού υπαίθρου στην οποία οι προσφέροντες τις υπηρεσίες ύπνου, εστίασης και αναψυχής είναι κατ' επάγγελμα (όχι υποχρεωτικά κύριο) αγρότες. Οι υπηρεσίες αυτές μπορεί να παρέχονται είτε μέσα στην αγροτική εκμετάλλευση είτε όχι.

ΟΡΙΣΜΟΣ Γ

Ως οικοτουρισμός ορίζεται ο περιβαλλοντικά υπεύθυνος τουρισμός και η επίσκεψη σε φυσικές περιοχές, που αποσκοπεί στην απόλαυση και εκτίμηση της φύσης (και των πολιτισμικών στοιχείων του παρόντος και παρελθόντος) και ο οποίος προάγει τη διατήρηση της φύσης, έχει χαμηλή επίδραση επισκεπτών και παρέχει χρήσιμα ενεργή κοινωνικο-οικονομική ανάμιξη του ντόπιου πληθυσμού.

Ο οικοτουρισμός είναι μια περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένη μορφή τουρισμού, η οποία προωθεί την κατανόηση και την προστασία της φύσης, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στη γνώση και στο σεβασμό της ιστορίας ενός τόπου. Η ανάπτυξη του οικοτουρισμού έχει ως στόχους:

• την ανάδειξη και αξιοποίηση περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ή περιβαλλοντικής αξίας
• την προστασία οικολογικά ευαίσθητα περιοχών μέσω της περιβαλλοντικής έρευνας
• τη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας και του τοπικού χαρακτήρα της περιοχής
• την ενθάρρυνση της περιβαλλοντικής συνείδησης των επισκεπτών μέσω της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης

Οι επισκέπτες των οικολογικά ευαίσθητων περιοχών οφείλουν να τηρούν προσεκτικά τις απαιτήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος από τη ρύπανση, την αποφυγή κάθε ενόχλησης των φυσικών βιοτόπων και διατάραξης της ισορροπίας των οικοσυστημάτων.

Οικοτουρισμός στην Ελλάδα

Το ποικίλο φυσικό ανάγλυφο του Ελληνικού τοπίου αντανακλάται σε ένα μωσαϊκό ανθρώπινων δραστηριοτήτων, που ασκούνται σε μικρές μονάδες χώρου.

Οι οικοτουριστικοί προορισμοί βρίσκονται διάσπαρτοι στο κλασσικό αγροτικό τοπίο και συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με τις παραδοσιακές ασχολίες. Ταυτόχρονα, οι προορισμοί αυτοί είναι ενταγμένοι σε τοπία με πλούσια ιστορία, σημαντικές αρχαιολογικές περιοχές και μνημεία. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό τους είναι ότι βρίσκονται σε μικρές συνήθως αποστάσεις από αναπτυγμένα τουριστικά κέντρα, παγκόσμιας φήμης. Και βέβαια, αποτελούν μοναδική ευκαιρία παρατήρησης σπάνιων ζώων και φυτών ή πολλών ειδών δέντρων που δεν επηρεάστηκαν από τους παγετώνες που κάλυψαν την Ευρώπη στα προϊστορικά χρόνια.

Ο ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Είναι δύο μορφές τουρισμού διακριτές ως προς την αφετηρία τους, που όμως λειτουργούν ενιαία στο χώρο: το σημείο αρχικής αναφοράς του οικοτουρισμού είναι η φύση, ενώ του αγροτουρισμού ο αγροτικός οικισμός. Αυτοί οι δύο τύποι περιήγησης πλαισιώνονται από τον πολιτιστικό τουρισμό, που περιλαμβάνει θρησκευτικού, αρχαιολογικού και καλλιτεχνικού περιεχομένου δραστηριότητες και τον τουρισμό περιπέτειας με τα κανώ, τα καγιάκ, την αναρρίχηση κ.λπ.

Οι τέσσερις αυτές μορφές τουρισμού, αποτελούν το ολοκληρωμένο ενιαίο τουριστικό προϊόν, που μπορεί να προσφέρει η ελληνική ύπαιθρος. Το προϊόν αυτό μπορεί να προωθηθεί στην Ελλάδα μέσω τριών βασικών κατευθύνσεων:

• Με τη δημιουργία αυτόνομων μεικτών πακέτων εναλλακτικών μορφών τουρισμού στην ύπαιθρο, με συνδυασμό διαφορετικών δραστηριοτήτων αγροτουριστικού, οικοτουριστικού και πολιτιστικού χαρακτήρα, καθώς και τουρισμού περιπέτειας.
• Με την προώθηση οικοτουριστικών πακέτων εμπλουτισμού των υφιστάμενωντουριστικών προορισμών, ως ημερήσιων ή ολιγοήμερων αποδράσεων.
• Με την ανάδειξη αυτόνομων οικοτουριστικών προορισμών διεθνούς εμβέλειας, πόλων έλξης για ομάδες περιηγητών ειδικών ενδιαφερόντων, όπως είναι περιοχές με πουλιά, σπάνια είδη ζώων και φυτών.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ

Ο οικοτουρισμός είναι ειδικού ενδιαφέροντος όσον αφορά στη σχέση του με τη διατήρηση, την ικανότητα υποστήριξης και τη βιολογική ποικιλομορφία. Σαν εργαλείο ανάπτυξης, ο οικοτουρισμός μπορεί να προωθήσει τους τρεις βασικούς στόχους της σύμβασης σχετικά με τη βιολογική ποικιλομορφία:

1. το να συντηρεί τη βιολογική (και πολιτιστική) ποικιλομορφία, από την ενίσχυση των προστατευμένων διοικητικών συστημάτων θέρμανσης, αερισμού και κλιματισμού της περιοχής (δημόσιων ή ιδιωτικών) ως την αύξηση της αξίας των υγιών οικοσυστημάτων,
2. το να προάγει τη βιώσιμη χρήση της βιοποικιλότητας, με το να παραγάγει το εισόδημα των εργασιών και των επιχειρησιακών ευκαιριών στον οικοτουρισμό και τα σχετικά επιχειρησιακά δίκτυα, και του μεριδίου,
3. το να προάγει δίκαια τα οφέλη των αναπτύξεων οικοτουρισμού στις τοπικές κοινότητες και τους γηγενείς πληθυσμούς, με τη λήψη της ενημερωμένης συγκατάθεσης και της πλήρους συμμετοχής τους στον προγραμματισμό και τη διαχείριση των επιχειρήσεων οικοτουρισμού.

Στο πεδίο, ο καλά προγραμματισμένος και ρυθμισμένος οικοτουρισμός έχει αποδείξει ότι είναι ένα από τα αποτελεσματικότερα εργαλεία για τη μακροπρόθεσμη διατήρηση της βιοποικιλότητας, όταν οι σωστές περιστάσεις (όπως το εφικτό αγοράς, το διοικητικό δυναμικό μονάδας στο τοπικό επίπεδο, η αποσαφήνιση και οι ελεγχόμενες συνδέσεις μεταξύ της ανάπτυξης οικοτουρισμού και της διατήρησης) είναι παρούσες.

ΤΑ ΕΝΝΕΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού οι επιχειρήσεις που προβάλλουν οικοτουριστικό προϊόν, θα πρέπει να τηρούν τις ακόλουθες εννιά προϋποθέσεις:

1. Η επιχείρηση να οργανώνει ταξίδια αναψυχής, ξενάγησης και ψυχαγωγίας σε τόπους φυσικού κάλλους.
2. Να παίρνει μέρος στην προστασία μη ανανεώσιμων πόρων και άλλων πηγών του περιβάλλοντος.
3. Να δημιουργεί περιβαλλοντική γνώση.
4. Να προσφέρει άμεσα χαρακτηριστικά προτερήματα για την συντήρηση παραδοσιακών τόπων και άλλων περιοχών.
5. Να προσφέρει χαρακτηριστικά πλεονεκτήματα για την ενδυνάμωση των γηγενών πληθυσμών.
6. Να σέβεται την τοπική κουλτούρα.
7. Να στηρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και άλλες δημογραφικές κινήσεις.
8. Να συνεισφέρει στην εκπαίδευση και γνωριμία του επισκέπτη με την τοπική κουλτούρα, ήθη, έθιμα και λοιπές τοπικές συνήθειες.
9. Να προωθεί τη φιλοσοφία για "επιστροφή στη φύση" και τα μοναδικά φυσικά χαρακτηριστικά της.

ΟΙ ΔΕΚΑ ΕΝΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

1. Σεβάσου την ευπάθεια της γης. Συνειδητοποίησε ότι όλοι πρέπει να έχουν τη θέληση να βοηθήσουν στην προστασία μοναδικών και όμορφων προορισμών, για τις επόμενες γενιές να απολαύσουν.
2. Άφησε μόνο χνάρια. Πάρε μόνο φωτογραφίες. Όχι γκράφιτι. Όχι σκουπίδια. Μην παίρνετε ενθύμια και αναμνηστικά από τόπους ιστορικής αξίας και περιοχές φυσικού κάλλους.
3. Για να κάνετε το ταξίδι σας πιο ενδιαφέρον, μάθετε για την γεωγραφία, ήθη, έθιμα, τρόπους και κουλτούρες των περιοχών που επισκέπτεστε. Ενθαρρύνετε τις προσπάθειες για τοπική συντήρηση.
4. Σεβαστείτε την ησυχία και την αξιοπρέπεια των άλλων. Ρωτήστε πριν φωτογραφήσετε ανθρώπους.
5. Μην αγοράσετε προϊόντα που προέρχονται από υπό εξαφάνιση φυτά και ζώα, όπως για παράδειγμα κισσός, καβούκι χελώνας, δέρματα ζώων και πούπουλα. Διαβάστε και ερευνήστε για προϊόντα που δεν μπορείτε να εισάγετε.
6. Πάντα ακολουθείτε προεπιλεγμένες διαδρομές. Μην ενοχλείτε τα ζώα, φυτά ή το φυσικό τους περιβάλλον.
7. Πληροφορηθείτε για προγράμματα συντήρησης και οργανισμούς που αποσκοπούν στη συντήρηση του περιβάλλοντος.
8. Προσπαθείτε να περπατάτε ή να χρησιμοποιείτε περιβαλλοντικές μεθόδους μεταφοράς, όπου και όποτε είναι δυνατόν. Ενθαρρύνετε τους οδηγούς δημοσίων οχημάτων να σβήνουν τις μηχανές όταν παρκάρουν.
9. Δείξτε κατανόηση σε αυτούς που συντελούν στην βελτίωση της ενεργειακής και περιβαλλοντικής συντήρησης (ποιότητα του αέρα, νερού, ανακύκλωση, ασφαλή διοίκηση των αποβλήτων και τοξικών προϊόντων, ηχορύπανση κλπ) και οι οποίοι προωθούν ειδικευμένο και εκπαιδευμένο προσωπικό.
10. Ενθαρρύνετε τους διάφορους οργανισμούς να γίνονται μέλη σε περιβαλλοντικές οργανώσεις.